Jupiter: Ngôi sao DeFi trong hệ sinh thái Solana

Jupiter là một dự án nổi bật trong hệ sinh thái Solana, mặc dù thời gian ra mắt không lâu, nhưng đã đứng vững trong lĩnh vực Tài chính phi tập trung. Gần đây, với việc tăng cường hoạt động trên chuỗi Solana, token $JUP của Jupiter cũng thể hiện rất ấn tượng trên thị trường thứ cấp, giá đã gần như gấp đôi trong hai tuần qua.

Hiện tại, phân tích về Jupiter và $JUP trên thị trường chủ yếu tập trung vào hiệu suất thị trường thứ cấp. Tuy nhiên, ngoài sự hỗ trợ tích cực từ cộng đồng, thành tích giá trị thị trường nổi bật của nó còn được xây dựng trên một thiết kế sản phẩm xuất sắc. Bài viết này sẽ đi sâu vào quan điểm sản phẩm để khám phá triết lý thiết kế của Jupiter.

Sự nổi lên của Jupiter trong hệ sinh thái Solana đại diện cho một cột mốc quan trọng trong đổi mới công nghệ và tối ưu hóa trải nghiệm người dùng trong lĩnh vực sàn giao dịch phi tập trung (DEX). Là một trong những DEX cạnh tranh nhất trên mạng Solana, Jupiter đã trở thành nền tảng giao dịch ưa thích của nhiều người dùng.

Ba chức năng cốt lõi của Jupiter

Jupiter có thể nổi bật chủ yếu nhờ vào ba chức năng cốt lõi của nó: bộ tổng hợp thanh khoản, lệnh giới hạn và DCA/đầu tư định kỳ. Việc ứng dụng những công nghệ đổi mới này không chỉ nâng cao khả năng cạnh tranh của Jupiter, mà còn thiết lập tiêu chuẩn mới cho toàn ngành DEX.

Bộ tổng hợp thanh khoản

Bộ tổng hợp thanh khoản của Jupiter là một trong những lợi thế cạnh tranh cốt lõi của nó. Trong mô hình DEX truyền thống, các bể thanh khoản của các sàn giao dịch thường tồn tại độc lập, người dùng cần tự tìm kiếm bể giao dịch tốt nhất để có được giá tốt nhất, điều này không chỉ tốn thời gian và công sức mà còn khó đảm bảo tính tối ưu của giao dịch. Công nghệ tổng hợp của Jupiter có khả năng vượt qua nhiều bể thanh khoản trong hệ sinh thái Solana, tự động tìm kiếm và tích hợp các nguồn thanh khoản tốt nhất thông qua thuật toán, cung cấp cho người dùng một lộ trình giao dịch tốt nhất một cách toàn diện.

Người dùng có thể tự điều chỉnh các tham số như phí giao dịch, kích thước trượt giá và lựa chọn đường đi trước khi giao dịch. Điều này có nghĩa là người dùng có thể nhận được giá giao dịch tối ưu nhất và trượt giá thấp nhất trong toàn bộ hệ sinh thái trên một giao diện duy nhất, từ đó nâng cao hiệu quả và tính kinh tế của việc trao đổi tài sản.

Việc tổng hợp giao dịch của Jupiter dựa vào công nghệ định tuyến thông minh ở phía sau của nó. Công nghệ này sử dụng các thuật toán phức tạp để theo dõi và phân tích dữ liệu giao dịch trên thị trường theo thời gian thực, bao gồm giá cả, độ sâu, độ trượt và nhiều khía cạnh khác. Dựa trên những dữ liệu này, thuật toán định tuyến thông minh có thể lựa chọn tuyến đường tốt nhất cho mỗi giao dịch một cách linh hoạt, ngay cả khi thị trường diễn biến mạnh mẽ, cũng có thể đảm bảo tỷ lệ thành công và hiệu quả chi phí của giao dịch.

Cụ thể, khi Jupiter thu thập dữ liệu thị trường, thuật toán tìm kiếm đa đường đi của nó sẽ bắt đầu tìm kiếm lộ trình giao dịch tốt nhất. Quá trình này liên quan đến việc tính toán phức tạp, không chỉ xem xét các cặp giao dịch trực tiếp mà còn phân tích xem việc chuyển đổi qua một loạt các mã thông qua trung gian có thể mang lại mức giá giao dịch tốt hơn hay không. Ví dụ, khi người dùng muốn đổi từ mã A sang mã C, định tuyến thông minh không chỉ xem xét lộ trình trực tiếp A→C mà còn đánh giá các lộ trình trung gian có thể như A→B→C hoặc A→B→D→C, từ đó tìm ra phương án có chi phí thấp nhất.

Mặc dù công nghệ đứng sau định tuyến thông minh rất phức tạp, Jupiter vẫn cam kết cung cấp cho người dùng trải nghiệm giao dịch đơn giản và dễ sử dụng. Hoạt động của định tuyến thông minh hoàn toàn minh bạch với người dùng, họ chỉ cần nhập token và số lượng muốn trao đổi, phần còn lại sẽ được hệ thống tự động hoàn thành. Thiết kế này đã giảm đáng kể độ khó trong thao tác của người dùng, khiến ngay cả những người không có nền tảng kỹ thuật sâu cũng có thể dễ dàng thực hiện giao dịch.

Lệnh giới hạn

Jupiter cung cấp cho các nhà giao dịch chức năng lệnh giới hạn, giúp tránh được tình trạng tăng chi phí và trượt giá do sự biến động của giá trong giao dịch, đồng thời tránh được vấn đề MEV (giá trị có thể trích xuất tối đa). Các lệnh giới hạn chưa hoàn thành có thể được thực hiện một phần và nhận token tương ứng. Người dùng có thể tự thiết lập thời gian hiệu lực của lệnh, giá trao đổi và số lượng, để thực hiện chiến lược giao dịch một cách chính xác hơn.

Giao thức này hợp tác với một số nền tảng dữ liệu, cung cấp dữ liệu giá trên chuỗi của token, và sử dụng công nghệ biểu đồ chuyên nghiệp để trình bày dữ liệu. Những tính năng này khiến Jupiter mang đến trải nghiệm thực tế cho người dùng gần gũi hơn với sàn giao dịch tập trung.

Đầu tư DCA

Dollar-Cost Averaging (DCA) là một chiến lược đầu tư, trong đó nhà đầu tư thực hiện nhiều lần đầu tư trong các khoảng thời gian nhất định, làm cho chi phí mua được trung bình vào một khoảng giá đã được thiết lập, nhằm giảm rủi ro khi đầu tư vào một điểm giá duy nhất. Khi thực hiện DCA định kỳ trên Jupiter, người dùng chỉ cần thiết lập tần suất mua (từ mỗi phút đến mỗi tháng), khoảng giá, tổng thời gian và tài sản mục tiêu. Sau khi hoàn tất thiết lập, token của người dùng sẽ được chuyển đến tài khoản liên quan đến định kỳ, và giao dịch sẽ được thực hiện tự động theo các điều kiện đã thiết lập.

Sau khi kết thúc định đầu tư, token sẽ tự động chuyển trở lại ví của người dùng, giao thức thu phí 0,1%. Giá thành có thể kiểm soát, chi phí thấp và quy trình giao dịch được quản lý hoàn toàn khiến DCA trở thành lựa chọn tốt cho các nhà giao dịch tích lũy tài sản trong thị trường gấu. Tuy nhiên, trong thị trường bò, sức hấp dẫn của cơ chế này tương đối thấp, vì vậy hiện tại nhu cầu tổng thể cho chức năng này vẫn còn nhỏ.

Các mô-đun sinh thái khác của Jupiter

Jupiter Labs

Đây là một phòng thí nghiệm hoạt động độc lập với Jupiter, trong tương lai sẽ tự quản lý, tập trung vào việc thúc đẩy các dự án đổi mới. Người dùng và thành viên cộng đồng Jupiter có quyền ưu tiên ở một số khía cạnh, bao gồm quyền sử dụng và khuyến khích token. Hiện tại, Jupiter Labs chủ yếu tập trung vào hai lĩnh vực dự án lớn là hợp đồng vĩnh viễn và stablecoin LSD.

Jupiter Perpetual

Đây là một giao thức phái sinh do Jupiter Labs phát hành, mô hình của nó tương tự như một số nền tảng hợp đồng vĩnh viễn hiện có. Giao thức này xác định hai loại người tham gia chính: nhà cung cấp thanh khoản và nhà giao dịch. Nhà cung cấp thanh khoản cung cấp vốn cho quỹ, số vốn này được chuyển đổi thành một rổ token, chủ yếu bao gồm BTC, ETH, SOL, USDC và USDT, trong đó SOL và USDC chiếm tỷ trọng cao, là các đối tượng giao dịch chính.

Khi các nhà giao dịch thực hiện giao dịch đòn bẩy, họ sử dụng token trong pool để xây dựng vị thế mà không cần lo lắng về trượt giá, chỉ cần trả phí giao dịch và phí vay, trong đó phí vay được tính dựa trên tỷ lệ sử dụng token. Nhà cung cấp thanh khoản nhận được 70% phí giao dịch và toàn bộ phí vay, nhưng đồng thời phải chịu rủi ro thua lỗ từ việc các nhà giao dịch có lãi và sự suy giảm giá trị của token.

Giao thức stablecoin XYZ

Dự án này chưa được ra mắt. Giao thức cho phép người dùng đúc stablecoin SUSD không có lãi suất vay bằng cách thế chấp SOL. Doanh thu thu được từ việc staking LST sẽ được phân phối cho các holder SUSD và token quản trị. Điều đặc biệt là khi lợi suất LST cao hơn lãi suất vay SOL, sẽ áp dụng chiến lược chênh lệch tỷ lệ đòn bẩy để tối đa hóa lợi nhuận.

Giao thức đã giới thiệu cơ chế hoán đổi để duy trì sự ổn định giá của SUSD, nhưng điều này có thể ảnh hưởng đến vị thế của người vay, đặc biệt là trong thời gian thị trường biến động. Để giảm thiểu vấn đề này, giao thức có thể sử dụng token quản trị để hoán đổi SUSD trong khoảng giá nhỏ nhằm giảm tần suất bị hoán đổi của người vay. Tuy nhiên, phương án này có thể dẫn đến việc phần lớn hoán đổi đều là hoán đổi bằng token quản trị, nếu giá SUSD liên tục dưới 1 đô la, có thể gây ra việc phát hành token nghiêm trọng.

Mô hình kinh tế JUP

JUP là token quản trị của hệ sinh thái Jupiter, cho phép các chủ sở hữu bỏ phiếu về các quyết định quan trọng, bao gồm khởi động dự án, danh sách tranh chấp và tài trợ. Đội ngũ Jupiter cam kết phân phối token theo đúng lộ trình, mọi chuyển nhượng token trong ví lạnh đều phải thông báo trước sáu tháng. Tổng cung lưu thông ban đầu là 1.35 tỷ, và lưu lượng trong tương lai sẽ được quản lý thông qua ví đa chữ ký của cộng đồng để đảm bảo sự phát triển lành mạnh của hệ sinh thái.

Triển vọng tương lai của hệ sinh thái Jupiter

So với các DEX khác trong hệ sinh thái Solana, Jupiter nổi bật về hiệu quả giao dịch và trải nghiệm người dùng. Mặc dù phải đối mặt với sự cạnh tranh từ nhiều dự án, Jupiter vẫn tập hợp hơn 50% khối lượng giao dịch trên Solana, trở thành giao thức thanh khoản thực sự nền tảng trên mạng. Tuy nhiên, khi không gian tăng trưởng khối lượng giao dịch bị hạn chế, Jupiter đã chọn chiến lược dài hạn để mở rộng theo chiều ngang trong lĩnh vực Tài chính phi tập trung, mở rộng phạm vi kinh doanh. Jupiter Start có thể là hướng đi chính trong việc mở rộng lãnh thổ của họ.

Hiện tại, Jupiter Start chỉ cung cấp các chức năng giới thiệu, giáo dục và tiền phát hành. Chức năng cốt lõi LFG Launchpad vẫn chưa ra mắt, nhưng đã có vòng bỏ phiếu dự án đầu tiên. Xét đến cộng đồng người dùng đông đảo và hiệu ứng lưu lượng truy cập mạnh mẽ của Jupiter, các dự án được ra mắt có thể có chất lượng cao.

Mặt khác, Jupiter Labs như một nền tảng ươm tạo sản phẩm đổi mới tài chính, đã lấp đầy khoảng trống của các dự án liên quan trên Solana, và vẫn còn tiềm năng phát triển lớn dưới sự hỗ trợ của Jupiter. Dự án này thể hiện sự khám phá sâu sắc trong lĩnh vực sản phẩm tài chính phái sinh và stablecoin, nhằm mục đích cung cấp động lực mới cho lĩnh vực DeFi trong hệ sinh thái Solana. Tuy nhiên, những đổi mới này không chỉ tăng cường lợi nhuận mà còn mang lại rủi ro bổ sung, chẳng hạn như rủi ro giao thức và rủi ro báo giá từ oracle, cần được duy trì sự cân bằng của hệ thống thông qua các mô hình kinh tế hoàn thiện, các cơ chế khuyến khích thích hợp và các chiến lược hoàn trả động.

Jupiter là một dự án nổi bật trong hệ sinh thái Solana, mặc dù thời gian ra mắt không lâu, nhưng đã đứng vững trong lĩnh vực Tài chính phi tập trung. Với triết lý thiết kế tập trung vào người dùng, các tính năng toàn diện và sáng tạo, cùng với trải nghiệm giao dịch mượt mà, Jupiter đã thành công trong việc giành được sự tin tưởng của người dùng, trở thành DEX có khối lượng giao dịch lớn nhất trên chuỗi Solana. Hơn nữa, đội ngũ Jupiter nỗ lực vượt qua những hạn chế của DEX truyền thống bị ràng buộc bởi sự phát triển của chuỗi công khai, tích cực khám phá không gian phát triển rộng lớn hơn, thể hiện tiềm năng tăng trưởng to lớn.

Tuy nhiên, khi khám phá lĩnh vực phái sinh và stablecoin, dù là với tư cách là vườn ươm hay sản phẩm tự phát triển, đều phải đối mặt với rủi ro lớn hơn. Các sản phẩm tài chính này tận dụng đặc điểm đòn bẩy để đạt được lợi nhuận cao, nếu thiếu mô hình kinh tế hoàn chỉnh và sự hỗ trợ của giá token ổn định, có thể rơi vào tình huống bất lợi, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến Jupiter. Do đó, trong khi đổi mới, việc duy trì sự thận trọng và kiểm soát rủi ro là điều cực kỳ quan trọng.