Son Beş Yılda Jeopolitik Çatışmaların Bitcoin Fiyatına Etkisi Analizi

2025年6月13日, İsrail, İran'ın birçok şehrine, askeri üssüne ve nükleer tesisine saldırı düzenledi. Son dönemde, İran'ın en büyük kripto borsa saldırıya uğradı ve on milyonlarca dolarlık stablecoin kaybına neden oldu. Bitcoin fiyatı bu dönemde dalgalanma gösterdi, bir ara 110,000 dolara yaklaşarak sonra düştü. Bu makalede, 2020 ile 2025 yılları arasında yaşanan ana savaş çatışmalarının Bitcoin fiyat hareketleri üzerindeki etkisi ve savaş sonrası kripto pazarının toparlanma durumu derinlemesine incelenecektir.

Rus-Ukrayna Çatışması: Pazarın Dönüm Noktası

Savaşın başındaki piyasa tepkisi

24 Şubat 2022'de, Rusya-Ukrayna çatışması tamamen patlak verdi. Piyasa, Rus fonlarının kripto para birimlerine kayabileceğini tahmin etti ve bu durum Bitcoin fiyatının kısa sürede %20 artarak 45,000 doları aşmasına neden oldu. Aynı zamanda, Rus oligarklarının dondurulan varlıklarını Bitcoin aracılığıyla transfer etmeye çalıştığına dair raporlar vardı; bu da kripto paranın kriz dönemlerindeki değerini doğruluyor gibi görünüyor.

Ancak, uzun vadede, savaş Avrupa gaz fiyatlarını yükseltti, Fed agresif bir faiz artırma döngüsüne girmek zorunda kaldı ve Bitcoin 2022'de %65'lik büyük bir düşüş yaşadı. Bu düşüş tamamen savaşa atfedilemese de, jeopolitik belirsizlik kesinlikle piyasanın karamsar ruh halini artırdı.

Dikkate değer olan, savaşın devamının Bitcoin için yeni bir anlatı desteği sağlamasıdır. Ukrayna hükümeti, kripto para aracılığıyla büyük miktarda bağış topladı ve dijital paranın geleneksel finansal sistemin kısıtlı olduğu durumlarda sahip olduğu benzersiz değeri vurguladı. Aynı zamanda, Batı yaptırımlarıyla karşı karşıya kalan Rusya da bir ölçüde kripto para yönelmiş durumda, bu da Bitcoin'in alternatif bir finansal araç olarak konumunu daha da güçlendirmiştir.

2014 yılına kıyasla, 2022'deki Bitcoin daha büyük, daha güçlü ve kurumsal yatırımcılar tarafından daha fazla kabul edilen bir varlık sınıfı haline geldi. Bu değişim, jeopolitik olaylara verdiği tepkiyle de yansımaktadır.

İsrail-Gazze Çatışması: Pazarın Dayanıklılık Testi

Kısa Vadeli Darbe ve Hızlı İyileşme

2023年10月7日, İsrail-Gazze çatışması patlak verdi. 11 Ekim'de, Bitcoin fiyatı 27000 doların altına düştü ve Eylül ayından bu yana yeni bir düşük seviyeye ulaştı. Analistler, bunu Orta Doğu çatışmasının yatırımcı psikolojisi üzerindeki olumsuz etkisine yaygın olarak atfetmektedir. Ancak, dikkat edilmesi gereken bir nokta, çatışmanın başlamasından bu yana dijital varlık fiyatlarının belirgin bir dalgalanma göstermemiş olmasıdır. Bu göreceli istikrar, kripto para piyasasının jeopolitik olaylara karşı duyarlılığının azaldığını yansıtmaktadır.

Çatışma döneminde, USDT transfer hacmi haftalık %440 arttı, bu da stablecoin'in yeni bir altyapı haline geldiğini gösteriyor. Bu fenomen, kripto paraların sarsıntılı zamanlarda değer transfer aracı olarak önemini vurguluyor.

İran-İsrail Çatışması: Kurumsal Yatırımcıların Yastık Rolü

2024 Nisan ayında İran-İsrail çatışması patlak verdiğinde, Bitcoin'in volatilitesi sadece ±%3'tür, bu da 2022'deki Rusya-Ukrayna savaşındaki seviyenin çok altındadır. Kurumsal yatırımcıların katılımı, BlackRock ETF'sinin tek günde 420 milyon dolar net akış sağlamasıyla, piyasaya istikrar sağladı. Spot ETF'nin günlük ortalama işlem hacmi %55 oranında gerçekleşti ve savaş duygusunun kurumsal sipariş akışıyla seyreltildiğini gösteriyor.

2025 yılının Haziran ayında İsrail'in İran'a yönelik hava saldırısı gibi önemli olaylarda bile Bitcoin piyasasında panik yaşanmadı. Bitcoin, 24 saat içinde %4,5 düşerek 104343 dolara, Ethereum ise %8,2 düşerek 2552 dolara geriledi; ancak bu düşüş, olayın ciddiyetine kıyasla hala kontrol edilebilir durumda ve güçlü bir dayanıklılık sergiledi.

Ancak, jeopolitik risk (GPR) endeksi, mevcut risk seviyesinin yükseldiğini gösteriyor ve yaklaşık 158. Bu değer, 2024 yılının başlarındaki seviyelere yakın olup, küresel ekonominin karşı karşıya olduğu aşağı yönlü risklerin arttığını göstermektedir.

Ateşkes Anı: Sermaye Mantığının Gözlem Penceresi

Ateşkes anlaşmasının imzalanması genellikle sermaye mantığını gözlemlemek için en iyi zamandır. Örneğin, 2020 Kasım ayında Dağlık Karabağ Savaşı'nın sona ermesinin ardından, Bitcoin'in fiyatı 30 gün içinde neredeyse iki katına çıktı. Bunun nedeni, savaşın küresel genişlemeci para politikası tonunu değiştirmemiş olmasıdır. Buna karşılık, 2022 Mart'ında Rusya-Ukrayna görüşmeleri sırasında, ABD Merkez Bankası'nın faiz artırımı beklentisi piyasa güvenini sarstı ve Bitcoin fiyatının %12 düşmesine neden oldu.

2023 yılının Kasım ayında, Filistin ve İsrail arasındaki geçici ateşkes günü, kripto türev piyasasında büyük bir likidite sıkışması yaşandı. Mısır'daki tezgah üstü piyasalarda Bitcoin'in Mısır poundu karşısındaki kuru önemli ölçüde düştü, bu da savaş bölgelerindeki talebin azaldığını gösteriyor. 15 Ocak 2025’te, İsrail ve Hamas arasında bir ateşkes anlaşması sağlandıktan sonra, Bitcoin fiyatı tekrar 100,000 doları aştı ve ardından geri çekildi. Bu olaylar, piyasanın Bitcoin’in güvenli liman varlığı niteliğini yeniden değerlendirmesine neden oldu.

Dijital Varlıkların Savaş Değeri Yeniden Yapılandırılması

Geleneksel güvenli liman işlevlerinin zayıflamasına rağmen, dijital varlıkların özel senaryolardaki değeri yeniden inşa ediliyor. Örneğin, Ukrayna hükümetinin aldığı kripto bağışlar, erken uluslararası yardımlarının %6,5'ini oluşturuyor; Gazze bölgesinde Bitcoin madencilik makineleri iletişim ağını sürdürmekte; İran petrol tüccarları ise karıştırıcılar aracılığıyla yaptırımlardan kaçınmakta. Bu kenar uygulamaları, ana akım pazarla paralel bir ekosistem oluşturmaktadır.

Mevcut kripto pazarında savaşlara karşı bir yanıt mekanizması oluşmuştur; buna ham petrol fiyatları, VIX korku endeksi ve açık pozisyonlar gibi göstergelere dikkat edilmesi de dahildir. Veriler, jeopolitik çatışmaların saldığı güvenli liman fonlarının nihayetinde kripto alana akan miktarının %5'ten az olduğunu göstermektedir; bu oran ETF çağında daha da düşebilir.

Para Politikası: Belirleyici Faktörler

Gerçek piyasa dönüm noktası para politikasıdır. Federal Rezerv faiz indirimine başladığında, ateşkes anlaşmasının imzalanması sermaye akışını artıran bir katalizör olabilir. 18 Haziran 2025'te, ABD faiz vadeli işlemleri Eylül ayında faiz indirim olasılığının %71 olduğunu gösteriyor, bu da önceki döneme göre bir artış. Ancak, savaş enerji tedarik zincirinde kesintilere yol açarsa, savaş sona erse bile stagflasyon riski kripto piyasasını baskılayabilir. Bu nedenle, Federal Rezerv'in faiz kararlarına dikkat etmek hala son derece önemlidir.

Savaş sonrası kripto pazarının toparlanma modeli

Tamamlanmış çatışmalardan bakıldığında, barış sürecinin ilerlemesi genellikle jeopolitik risk primini azaltır ve yatırımcıların risk alma isteğini artırır. Bu değişim genellikle Bitcoin gibi riskli varlıkların performansını olumlu yönde etkiler. Bitcoin, savaş döneminde iyi bir risk direnci gösterirse, daha fazla kurumsal yatırımcının tahsisat oranını artırmasını çekebilir.

Beklentiler

Teknolojik ilerlemeler ve düzenleyici çerçevenin gelişimiyle birlikte, Bitcoin gibi kripto paraların küresel finansal sistemde daha önemli bir rol oynaması bekleniyor. Kısa vadede çeşitli zorluklar ve dalgalanmalarla karşılaşılmasına rağmen, dijital çağın önemli finansal araçlarından biri olarak konumu ilk aşamada belirlendi.

Bu belirsizliklerle dolu dönemde, dijital varlıklar para, değer saklama ve finansal sistemler konusundaki anlayışımızı yeniden tanımlıyor. Gelişim yolu zorluklarla dolu olsa da, bu dönüşümün tarihsel anlamı ve potansiyel değeri göz ardı edilemez.